Archiwum rodziny Skwarko/Tomaszyk
Archiwum rodziny Tomaszyk/Skwarko zawiera niezwykle cenne fotografie: szczególnie te przedstawiające wydarzenia z okresu II wojny: z Iranu i kampusu w Pahiatua w Nowej Zelandii, gdzie polskie dzieci ocalone z sowieckich łagrów (przeważnie sieroty) znalazły bezpieczne schronienie.
Fotografie zgromadzone zostały przez mamę Niny – Krystynę Tomaszyk i babcię – Krystynę Skwarko, postacie niezwykle ważne dla nowozelandzkiej Polonii. Babcia Niny była przedwojenną nauczycielką wywiezioną przez Sowietów na Sybir (do Krasnojarska). Po zawarciu układu Sikorski-Majski organizowała opiekę nad polskimi sierotami, najpierw w Iranie (była dyrektorką polskiej szkoły w Isfahanie), a od jesieni 1944 r. w Pahiatua w Nowej Zelandii.
Wywieziono ją w czerwcu 1941 roku wraz z synem i córką Krystyną z podbiałostockiej Sokółki. Jej męża Stanisława Skwarko – sędziego grodzkiego, aresztowano i osadzono w białostockim więzieniu, a w 1941 r. wywieziono do łagrów na Workucie. W ich dawnym domu w Sokółce dzisiaj funkcjonuje popularna lodziarnia.
Obydwie Krystyny (mama i babcia Niny) napisały książki o swoich wojennych i powojennych przeżyciach. Pełniły ważne funkcje w polskiej społeczności na antypodach. Nina Tomaszyk, jako prezeska Stowarzyszenia Polaków w Auckland, kontynuuje ich pracę. Mama Niny, Krystyna nie lubiła słowa uchodźcy, powtarzała, że polskie dzieci w 1944 roku zostały do Nowej Zelandii zaproszone, przyjechały tu jako goście.
Krystyna Skwarko z domu Tomaszyk została odznaczona Queen’s Service Medal, za zasługi dla społeczności, w Nowej Zelandii oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za „wybitne zasługi w działalności na rzecz społeczności polskiej w Nowej Zelandii, za popularyzowanie polskiej kultury i historii, za działalność na rzecz krzewienia polskości i kształtowania postaw patriotycznych”.
© ARCHIWUM RODZINY SKWARKO/TOMASZYK/albom.pl Żadna z fotografii tego archiwum nie może być reprodukowana i kopiowana w jakiejkolwiek formie bez uprzedniej pisemnej zgody.
***
Projekt „Polacy w Nowej Zelandii – kwerenda, digitalizacja i udostępnianie prywatnych archiwów” dofinansowano ze środków Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”.
Oryginalna książka Krystyny Skwarko, „Zaproszeni” jest już dostępna online na stronie
www.polishheritage.co.nz/theinvited/
Inne książki autorstwa Krystyny Tomaszyk (z domu Skwarko) „Esencja” oraz „Polskie dzieci w Isfahanie 1942-1944” można zakupić i uzyskać więcej informacji kontaktując się z Niną Tomaszyk.
nina.tomaszyk@kateedgerfoundation.org.nz
UWAGA: Cały dochód ze sprzedaży tych książek zostanie przeznaczony na stypendium dla kobiet „w hołdzie polskim dzieciom, opiekunom i ich rodzinom”, organizowane przez Kate Edger Foundation w Nowej Zelandii. www.KateEdgerFoundation.org.nz
Filmy oraz relacje Krystyny Skwarko i Krystyny Tomaszyk (z domu Skwarko) dostępne są na kanale Youtube Niny Tomaszyk.